Większość Polaków używa ich w kuchni niemal codziennie. Nie mamy pojęcia, co naprawdę zawierają

Gotowe przyprawy typu BBQ, gyros, kebab itp. stały się niemal codziennym elementem wielu kuchni. Wystarczy nawet odrobina, by nadać potrawie intensywny aromat i kolor, dlatego tak łatwo po nie sięgamy. Onieśmielają wakacyjnym aromatem dymnego grilla i egzotycznych smaków zamkniętych w kilku łyżeczkach proszku. Mało jednak kto zastanawia się, jakie magiczne substancje to wszystko powodują. Współczesne gotowe mieszanki przypraw to nie tylko zioła i przyprawy korzenne, dlatego warto przyjrzeć się im bliżej.

Moda na gotowe mieszanki przypraw narodziła się, gdy tempo życia zaczęło rosnąć, a kuchnia musiała nadążyć za codziennością. Coraz więcej osób szukało sposobu, by szybko uzyskać intensywny smak bez czasochłonnego doprawiania, które często nie dawało zadowalających efektów podczas krótszej niż zwykle obróbki. Najpierw pojawiły się mieszanki inspirowane kuchniami świata, takie jak BBQ, gyros i kebab, a później także polskimi specjałami.

Ich popularność rosła, bo łączyły wygodę z gwarancją powtarzalnego super efektu smakowego. Producentom udało się stworzyć produkt, który nadawał potrawom kolor, zapach i styl jednym ruchem łyżeczki. W krótkim czasie mieszanki zastąpiły pojedyncze przyprawy w wielu domach, bo umożliwiały gotowanie szybkie, proste i z przewidywalnym rezultatem.

Kolorowe opakowania przypraw bez wątpienia przyciągają zapachem i wyjątkowym smakiem. Na etykietach pojawiają się słowa takie jak "naturalny", "aromatyczny", "tradycyjny", które sugerują, że w środku znajdziemy tylko zioła i suszone warzywa. W rzeczywistości większość gotowych mieszanek zawiera dużą ilość soli, cukru i wzmacniaczy smaku, które za zadanie mają podbicie aromatu i natychmiastowe zadziałanie.

Często to właśnie sól, a nie przyprawy, stanowi główny składnik produktu. Producenci dodają też barwniki i aromaty, by zapach był bardziej wyrazisty, a kolor potrawy intensywniejszy. Zdarza się, że w saszetkach znajduje się więcej dodatków usprawniających niż faktycznych przypraw, a intensywny smak, który wydaje się naturalny, jest w dużej mierze skutkiem chemicznego doprawienia.

Za smak większości gotowych mieszanek przypraw poza zestawem ziół odpowiada przede wszystkim sól, cukier i glutaminian sodu. Sól zajmuje często ponad połowę zawartości saszetki, przez co produkt wydaje się bardziej aromatyczny, choć w rzeczywistości po prostu jest słony. Cukier często dodaje się do przypraw nie dlatego, że jest potrzebny, tylko po to, by wyrównać smak, czyli złagodzić ostrość, zrównoważyć kwasowość i zataić gorzki posmak innych składników.

Glutaminian sodu wzmacnia aromat i powoduje, że potrawa wydaje się bardziej mięsna i dosadna, nawet jeśli sama w sobie jest przeciętna. Taki zestaw uzależnia intensywnością smaku i z czasem przyzwyczaja podniebienie do nadmiaru soli. Dlatego warto pamiętać, że to właśnie te trzy składniki, a nie same zioła i suszone warzywa w największym stopniu decydują o tym, jak odbieramy gotowe przyprawy.

W gotowych przyprawach równie często jak sól i cukier pojawiają się barwniki, substancje przeciwzbrylające oraz tzw. aromaty identyczne z naturalnymi. Barwniki nadają mieszankom intensywny kolor, który ma sugerować świeżość składników, choć w rzeczywistości jest po prostu efektem laboratoryjnej precyzji. Różnorodne dodatki w nich zawarte przedłużają trwałość, chronią przed zbrylaniem i utratą zapachu, ale nie wnoszą żadnej wartości odżywczej.

Najwięcej wątpliwości budzą aromaty, bo to związki chemiczne o budowie podobnej do naturalnych, zaprojektowane tak, by możliwie identycznie odwzorowywały zapach czosnku, papryki oraz ziół. Działają skutecznie, lecz zastępują niestety prawdziwy surowiec, przez co gotowa przyprawa pachnie intensywnie, ale smakuje już mniej naturalnie. Dlatego mieszanki z krótkim, zrozumiałym składem to najlepszy wybór dla osób, które chcą naprawdę wiedzieć, czym doprawiają jedzenie.

Dobrą mieszankę przypraw można rozpoznać po krótkim i przejrzystym składzie. Na pierwszym miejscu powinny znaleźć się przyprawy i zioła, a nie sól lub cukier. Warto wybierać produkty, w których pojawiają się suszone warzywa, takie jak czosnek, papryka, cebula, pieprz, zioła śródziemnomorskie i kurkuma, a unikać mieszanek zawierających fosforany, barwniki i aromaty.

Dobrym znakiem jest brak wzmacniaczy smaku i dodatków "E". Wysokiej jakości przyprawa nie powinna mieć też intensywnego, sztucznego zapachu ani jaskrawego koloru. Najlepsze mieszanki pachną naturalnie, łatwo się łączą ze składnikami i nie pozostawiają chemicznego posmaku. Dobra przyprawa podkreśla smak potraw, a nie go zmienia.

Gotowe przyprawy nie muszą być całkowicie wykluczane z diety, ale wymagają rozsądnego podejścia. W niewielkiej ilości i dobrej jakości mogą ułatwić przygotowanie posiłków, tym bardziej gdy brakuje czasu na komponowanie własnych mieszanek. Najważniejszy jest skład, który im jest krótszy i bardziej naturalny, tym lepiej. Przyprawy, w których dominują zioła i suszone warzywa, mogą być częścią zdrowej kuchni, jeśli nie zawierają cukru, wzmacniaczy smaku i nadmiaru soli.

Nawet te z wątpliwym składem mogą być stosowane, jeśli robi się to okazjonalnie i przede wszystkim z umiarem. Nie warto traktować ich jak podstawowe źródło smaku, lecz raczej tylko dodatek, który urozmaica potrawy. W ten sposób można korzystać z ich wygody i przy tym zachować świadomość tego, co trafia na talerz.

Przygotowanie własnej mieszanki przypraw to wartościowy krok w kierunku pełnej kontroli nad smakiem i składem. Wystarczy połączyć ulubione przyprawy, takie jak słodka papryka, czosnek, cebula, oregano, tymianek i pieprz. Jeśli doda się odrobinę soli lub ziół prowansalskich, powstanie baza, która dobrze skomponuje się z mięsem, warzywami i pieczonymi ziemniakami.

Własnoręcznie przygotowana przyprawa nie zawiera konserwantów, wzmacniaczy ani cukru, a jej aromat jest świeższy i bardziej wyrazisty. Warto przechowywać ją w szczelnym słoiku z dala od światła, ponieważ dzięki temu zachowa zapach przez wiele tygodni. Tym prostym rozwiązaniem można doprawiać potrawy dokładnie tak, jak się lubi, bez sięgania po gotowe saszetki.

Gotowe przyprawy mogą ułatwiać gotowanie, ale ich skład warto traktować z uwagą. Krótka etykieta i znajome składniki to najlepszy znak, że produkt jest dobrej jakości. Jednak własna mieszanka z prostych ziół i przypraw pokazuje, że prawdziwy i bardziej autentyczny smak da się stworzyć bez chemii, skrótów i kompromisów.