Mało kto używa, a to najzdrowszy rodzaj soli. Wcale nie chodzi o himalajską

Sól jest zdecydowanie najpopularniejszą przyprawą w Polsce i na całym świecie. Stosuje się ją w kuchni inspirowanej różnymi kulturami i większość z nas uważa, że jest wręcz niezbędna podczas przyrządzania potraw.

To także jedna z najstarszych przypraw - Homer mianował ją pokarmem bogów, a nasi przodkowie traktowali jako walutę podczas zakupu i sprzedaży. Niegdyś cieszyła się także wspaniałą sławą - nadawano jej leczniczą moc, przypisywano jej prozdrowotne działania, ceniono za właściwości konserwujące.

Sól pełniła istotną funkcję nie tylko w aspekcie kulinarnym, ale i gospodarczym. Doceniano ją w handlu, nie bez powodu nazywana była "białym złotem" – miała znaczący wpływ na rozkwit miast i regionów, w których możliwe było jej wydobycie. Takie miasta, jak Wieliczka i Bochnia są tego doskonałymi przykładami.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Poza aspektem finansowym sól miała także znaczenie religijne. W Biblii można znaleźć informacje na temat tego, że Bogom składano ofiary z soli.

Na przestrzeni lat zmieniło się podejście do soli jako przyprawy. Coraz częściej mówi się o jej niekorzystnym wpływie na organizm. W związku z tym pojawiają się pytania: czy sól na pewno jest zdrowa? Czym może grozić nadmiar soli w diecie? Czy niedobór soli może wywoływać niepożądane skutki? I czym właściwie jest sól?

Sól kuchenna, nazywana także stołową i warzoną, stanowi główne źródło sodu w naszym codziennym menu. Jej podstawowy składnik to chlorek sodu (o wzorze sumarycznym NaCl), mający zastosowanie jako przyprawa i konserwant.

Sól kuchenna składa się w większości z sodu i z jonu chlorkowego (łącznie około 99 proc.). Pozostała część to pierwiastki w śladowych ilościach: magnez, wapń, potas, cynk, miedź, ołów, żelazo, mangan, nikiel, chrom, kadm, kobalt, arsen, jod, selen.

Istnieje wiele rodzajów soli, wśród których jedną z popularniejszych jest sól morska, pozyskiwana ze słonych wód. Wyróżnia się też inne odmiany:

• Sól jodowana (sól kuchenna z dodatkiem jodu, którego nie jesteśmy w stanie dostarczyć do organizmu ze spożywanego jedzenia w optymalnych ilościach).
• Sól himalajska (sól, którą uważa się za jedną z najczystszych na świecie, zawierającą tlenek żelaza barwiący ją na charakterystyczny odcień jasnego różu).
• Sól hawajska (o czerwonym, czarnym, białym lub zielonym odcieniu).
• Czarna sól, nazywana także indyjską Kala Namak (zawierająca aktywny węgiel i dużą ilość wysokiej jakości żelaza, ma specyficzny smak i zapach).
• Sól bambusowa (sól morska palona w trzcinie bambusa).
• Sól kamienna drobno lub gruboziarnista (wydobywana w kopalniach ze złóż, które istnieją poza dostępem do morza).

Wiedząc już, czym jest sól, można przejść do jej właściwości. Kiedyś tak ceniona z uwagi na walory zdrowotne, od pewnego czasu jest przedmiotem wielu badań. Naukowcy alarmują, że zbyt duże jej spożycie może powodować nadciśnienie i choroby sercowo-naczyniowe. Ile w tym prawdy? Jaka jest zalecana ilość spożycia soli?

Zanim zaczniemy oceniać sól i jej wpływ na zdrowie, należy powiedzieć, że sól jest istotnym składnikiem mineralnym diety człowieka. Jest źródłem sodu i chloru, które z kolei przyczyniają się do tworzenia alkali i kwasu solnego (składników soku żołądkowego). Sól znajduje się zarówno w ślinie, pocie i łzach, bierze czynny udział w procesach fizjologicznych. Mimo tego określono bezpieczną ilość soli w diecie - maksymalnie jest to 5-6 gramów na dobę, co stanowi dwa gramy sodu dziennie.

W przypadku soli trzeba wiedzieć, że zarówno jej nadmiar, jak i niedobór, może mieć niepożądany wpływ na zdrowie. Według niektórych danych, niedostateczna ilość soli w organizmie może mieć bezpośredni wpływ na zwiększenie hormonu, który jest odpowiedzialny za transport cukru z krwi do komórek, czyli wiąże się z wyższą opornością na insulinę. Eksperci wskazują także, że istotne obniżenie spożycia soli może wiązać się ze wzrostem poziomu cholesterolu trójglicerydów.

Przekraczanie zaś zalecanej dawki soli w codziennym jadłospisie ma związek z większym ryzykiem zapadnięcia na choroby o charakterze sercowo-naczyniowym, a przede wszystkim nadciśnienia tętniczego krwi. Zbyt wysokie ciśnienie krwi może zaś w przyszłości spowodować udar mózgu.

Wśród innych schorzeń, które naukowcy łączą z nadwyżką soli, jest choroba nerek, rozwój kamieni nerkowych i niewydolność nerek. Zauważono, że wśród osób, u których potwierdzono nadmiar spożywania soli, częściej występuje rak żołądka i przełyku. Przekraczanie rekomendowanych norm może wpływać także na zaostrzenie astmy oraz zwiększone wydalanie wapnia, to zaś z kolei jest jednym z czynników ryzyka wystąpienia osteoporozy.

W kontekście wpływu soli na zdrowie warto wspomnieć o innych jeszcze badaniach. Naukowcy z Yale School of Medicine, Harvard Medical School i Broad Institute odkryli, że sól ma niekorzystny wpływ na choroby autoimmunologiczne, np. na stwardnienie rozsiane. Przeprowadzili eksperyment na myszach i zauważono, że sól w diecie powodowała produkowanie określonego rodzaju limfocytów, kojarzonych z chorobami autoimmunologicznymi. Analiza wykazała, że sól może powodować pogorszenie układu odpornościowego.