Przez lata były niedoceniane. Niszczą komórki nowotworowe i chronią serce przed zawałem

W dawnych czasach w Polsce dereń był chętnie sadzony przy dworach i klasztorach jako krzew ozdobny. Nasi przodkowie wysoko cenili jego owoce, które przetwarzali na wiele różnych sposobów. Współcześnie dereń rzadko pojawia się w naszej kuchni, choć zdecydowanie zasługuje na większe zainteresowanie.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

W przeszłości ceniono nie tylko owoce derenia, ale również jego pestki, liście i korę, które stosowano jako remedium na różne dolegliwości zdrowotne, takie jak niedokrwistość, problemy z przemianą materii czy kłopoty żołądkowo-jelitowe. Ludowa medycyna zalecała przetwory z derenia jako silny środek przeciwgorączkowy, mający również zapobiegać alergiom i poprawiać samopoczucie.

Najnowsze badania potwierdzają wysoką wartość odżywczą derenia, zwłaszcza jego owoców. Zawierają one unikalne związki, m.in. irydoidy, w tym kwas loganowy, rzadko spotykany w innych owocach, który ma właściwości przeciwmiażdżycowe i obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe, co jest ważne przy różnych schorzeniach wzroku, w tym jaskry. Dereń jest bogatym źródłem antocyjanów, które stymulują układ odpornościowy, chronią układ krwionośny, zmniejszają ryzyko chorób serca oraz poprawiają ostrość widzenia.

Owoce derenia są także bogate w witaminę C, która wzmacnia układ immunologiczny i chroni przed szkodliwą aktywnością wolnych rodników przyspieszających procesy starzenia oraz rozwój nowotworów czy chorób układu krążenia. Ponadto dostarczają one cukry proste (glukozę i fruktozę) oraz liczne składniki mineralne: potas, wapń, fosfor, cynk, magnez, mangan, miedź i żelazo.

Dereń to interesujący składnik kulinarny, przede wszystkim jego owoce, które w pełnej dojrzałości mają ciekawy, kwaśno-cierpko-słodki smak. Nadają się one do różnych przetworów. Szczególnie ceniona jest nalewka dereniówka, zwana królową nalewek. Owoce derenia są doskonałe również na dżemy. Ze względu na niską zawartość pektyn warto je łączyć np. z jabłkami. Dereń nadaje się także na konfitury, soki i galaretki, co pokazuje jego wszechstronne zastosowanie w kuchni.

Dawniej niedojrzałe owoce umieszczano w beczkach, zalewano osoloną wodą i kiszono. Później były one podawane w zalewie z oliwy i ziół jako "polskie oliwki", będąc dodatkiem do dań mięsnych i sosów. Szczególnie popularne były w Małopolsce Wschodniej oraz na Kresach. Specjał o nazwie "dereń kiszony podkarpacki" jest dziś wpisany na listę produktów tradycyjnych przez Ministerstwo Rolnictwa.