Przed laty jedli tylko najbogatsi. Dziś jest dostępny dla każdego

Receptura tego słodkiego, puszystego specjału pojawiła się w najstarszej polskiej książce kucharskiej. Kiedyś mleko gdańskie było deserem luksusowym, dziś możemy go bez trudu przygotować w domu, ponieważ potrzeba do tego zaledwie trzech składników: śmietany, migdałów i cukru.

"Między wszytkiemi własnościami ludzkiemi i tę mają ludzie z natury attrybuta, że się w smakach różnych kochają" – pisał Stanisław Czerniecki, sekretarz królewski, podstoli żytomierski, a przede wszystkim długoletni kuchmistrz wojewody krakowskiego Aleksandra Michała Lubomirskiego. On sam nie tylko kochał gotowanie, ale również potrafił o nim pięknie opowiadać, a także obrazowo opisywać, co udowodnił w wydanej w 1682 roku pracy "Compendium Ferculorum, czyli zebranie potraw", uznawanej za pierwszą polską książkę kucharską.

Wśród przepisów na desery Czerniecki zamieścił recepturę mleka gdańskiego, przyrządzanego z migdałów, gęstej śmietany i cukru, ubitych na puszystą piankę. Bogaci mieszkańcy nadmorskiego miasta zajadali się nim przynajmniej od XVI wieku, gdyż nowinki kulinarne docierały do Gdańska znacznie wcześniej niż do innych zakątków Rzeczpospolitej.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

"(…) Pojawiają się towary kolonialne wśród nich rozmaite przyprawy w rodzaju pieprzu, cynamonu, goździków, anyżu gałki muszkatołowej… Zaczęto sprowadzać na dużą skalę egzotyczne owoce, głównie pomarańcze, cytryny i figi. Coraz popularniejsze stają się migdały, a nawet kasztany jadalne" – czytamy w "Bedekerze Gdańskim" Jerzego Sampa.

Mleko gdańskie zostało wpisane listę produktów tradycyjnych w kategorii "Wyroby piekarnicze i cukiernicze" w województwie pomorskim. Na pewno warto spróbować jak słodki był smak starogdańskiego luksusu, dziś dostępnego dla każdego…

Często uznaje się je za orzechy, choć w rzeczywistości są nasionami spokrewnionego z brzoskwinią migdałowca zwyczajnego – ciepłolubnego drzewka pochodzącego z Azji Środkowej i Mniejszej, przez wieki rozprzestrzenionego w południowej Europie, północnej Afryce czy na Kaukazie. Jego owoce charakteryzują się szarozieloną, włóknistą okrywą, która jesienią pęka, uwalniając pestkę zawierającą nasiono – jedyną zdatną do konsumpcji część rośliny.

Migdały to skarbnica cennych składników odżywczych, przede wszystkim nienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza linolowego, przywracającego równowagę pomiędzy "dobrym" i "złym" cholesterolem, zmniejszającego ryzyko chorób układu krążenia, wzmacniającego odporność organizmu oraz hamującego rozwój komórek nowotworowych (pomaga zapobiegać rakowi piersi, jelita grubego, płuc czy wątroby).

Produkt dostarcza też dużo kwasu oleinowego, który przyczynia się do obniżenia ciśnienia krwi i poziomu "złego" cholesterolu frakcji LDL, a także zbawiennie działa na układ krwionośny czy pokarmowy oraz wykazuje pozytywny wpływ na skórę, przyspieszając jej regenerację i odbudowując płaszcz lipidowy. Podobnie jak inne obecne w migdałach kwasy tłuszczowe (w tym palmitooleinowy) wspiera pracę systemu nerwowego, wspomaga wzrok, przeciwdziała alergiom i zapobiega odkładaniu się tkanki tłuszczowej, pomagając w walce z otyłością.

Wysokie stężenie nienasyconych kwasów tłuszczowych sprawia, że migdały poprawiają nastrój, do czego przyczynia się również potężna dawka tryptofanu oraz cynku i selenu – minerałów odgrywających istotną rolę w funkcjonowaniu mózgu (ich niedobór sprzyja rozwojowi depresji).

W produkcie nie brakuje też innych cennych składników mineralnych, w tym wapnia (podstawowy budulec kości i zębów), magnezu (niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mięśni oraz układu nerwowego, przyczyniający się do złagodzenia uczucia zmęczenia), żelaza (pomaga w transporcie tlenu, a także produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny) czy manganu (ważny dla właściwego funkcjonowania układu nerwowego).

Migdały są bardzo bogatym źródłem witaminy E, nieprzypadkowo nazywanej "witaminą młodości", ponieważ jako silny przeciwutleniacz skutecznie neutralizuje szkodliwą aktywność wolnych rodników, które nie tylko przyspieszają procesy starzenia organizmu, ale także sprzyjają rozwojowi poważnych chorób układu krążenia czy nowotworów.

Zaczynamy od uprażenia migdałów (35 g) i płatków migdałowych (50 g), które przesypujemy na blachę wyłożoną papierem do pieczenia i umieszczamy w piekarniku nagrzanym do 200 st. Po pięciu minutach wyjmujemy migdały, a płatki ponownie wkładamy do piekarnika – powinny się zarumienić.

Całe migdały ucieramy w moździerzu, dodając drobny cukier (3 łyżeczki), aż do uzyskania gładkiej, jednolitej masy. Ubijamy (na wolnych obrotach robota kuchennego) mocno schłodzoną śmietanę, 30- lub 36-procentową (300 ml), stopniowo dodając masę migdałową.

Gdy deser nabierze puszystości, przekładamy go do pucharków, posypujemy płatkami migdałowymi i dekorujemy listkami świeżej mięty.