Masz takie objawy po zjedzeniu warzyw? Powód może cię zaskoczyć

Podstawą zdrowej i zrównoważonej diety jest spożywanie minimum 400 g warzyw dziennie. Są one źródłem witamin, składników mineralnych, błonnika pokarmowego i związków o działaniu antyoksydacyjnym.

Mimo wielu prozdrowotnych właściwości u niektórych osób mogą wywoływać nieprzyjemne dolegliwości jelitowe, takie jak wzdęcia czy nawet biegunki. Jaka może być tego przyczyna? Czy wzdęcia po zjedzeniu warzyw są objawem nietolerancji pokarmowych? W jaki sposób je złagodzić?

Wzdęcia mogą być spowodowane przez różne czynnik. Zazwyczaj są wynikiem połykania powietrza np. podczas jedzenia lub żucia gumy. Są również następstwem trawienia niektórych pokarmów, zwłaszcza tych łatwo fermentujących i bogatych w błonnik pokarmowy.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Wzdęciom zwykle towarzyszy powiększenie obwodu brzucha, kłucie w jamie brzusznej oraz uciążliwe gazy. Przypadłość ta, o ile utrzymuje się przez dłuższy czas, może być także objawem niektórych chorób i zaburzeń ze strony układu pokarmowego.

Osoby, które miewają wzdęcia, zazwyczaj odczuwają je około 30 minut po posiłku, a pokarmami, które często je wywołują, są warzywa i posiłki na bazie warzyw. Oto przykłady możliwych przyczyn ich występowania.

Warzywa są dobrym źródłem błonnika pokarmowego, który działa jak szczotka w przewodzie pokarmowym. Składnik ten nie jest przez nas trawiony, jednakże pomaga wydalać obecną w jelitach treść pokarmową i zbędne produkty przemiany materii.

Błonnik ma zdolność do wiązania wody, przez co zwiększa objętość kału. Wobec tego, aby mógł skutecznie przesuwać masy kałowe wzdłuż jelit, należy pić więcej płynów. Wypijanie niewystarczającej ilości wody skutkuje zgęstnieniem stolca i wystąpieniem zaparć. Błonnik, który zalega w jelitach, zaczyna fermentować, czego konsekwencją są gazy i wzdęcia.

Co ciekawe, bardziej narażone na nadmierną produkcję gazów po spożyciu dużych ilości błonnika są osoby, które na co dzień jedzą go bardzo mało. Aby uniknąć tego problemu, warto wprowadzać błonnik do diety stopniowo, przy jednoczesnym zwiększeniu ilości wypijanej wody.

Wzdęcia są też częstym objawem chorób i zaburzeń pracy jelit. Skarżą się na nie zwłaszcza osoby ze zdiagnozowanym SIBO, czyli zespołem przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim. W ich przypadku spożywanie niektórych warzyw może wzmagać dokuczliwe objawy. Dzieje się, ponieważ warzywa zawierają związki, które stanowią pożywkę dla namnażających się w jelitach bakterii. Te związki to tzw. FODMAP (z ang. Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols). Ich duże ilości znajdują się zwłaszcza w takich warzywach jak: cebula, czosnek, karczochy, por, szparagi, kapusta, buraki, groszek czy kalafior. Wsparciem leczenia SIBO jest m.in. wprowadzenie czasowej diety Low FODMAP, która wyklucza bądź eliminuje z diety produkty bogate w powyższe związki.

Wzdęcia po zjedzeniu warzyw mogą również być objawem zespołu jelita drażliwego, choroby Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

W obecnych czasach nietolerancje pokarmowe są częstą przypadłością. Uważa się, że za ich wystąpienie może odpowiadać m.in. niedobór enzymów odpowiedzialnych za rozkład niektórych związków, stres, przebyte infekcje czy prozapalna dieta.

Częstymi objawami nietolerancji pokarmowych są m.in. wzdęcia, gazy, uczucie przelewania w brzuchu, a także zmiany skórne. Niektóre warzywa zawierają związki, które mogą odpowiadać za powyższe dolegliwości. Są to np. salicylany (ogórki, pomidory, zielona papryka, szpinak), fruktoza (ziemniaki, marchew, zielony groszek) czy histamina (pomidory, szpinak, kiszonki).

W przypadku nietolerancji pokarmowych konieczne jest czasowe wyeliminowanie z diety produktów, które wywołują dokuczliwe objawy. Po pewnym czasie można je stopniowo wprowadzać z powrotem, jednakże należy zachować przy tym ostrożność i zaczynać od niewielkich ilości.

Uciążliwe wzdęcia po zjedzeniu warzyw można złagodzić poprzez wprowadzenie odpowiednich modyfikacji żywieniowych, takich jak np.:

• Dokładne przeżuwanie każdego kęsa – przeżuwanie warzyw pomaga w ich trawieniu i zmniejsza ilość połykanego podczas posiłku powietrza.
• Jedzenie warzyw gotowanych na parze – podczas gotowania na parze dochodzi do zmian w strukturze błonnika. Dzięki temu jest on lepiej trawiony i nie wywołuje wzdęć i gazów, tak jak ma to miejsce po zjedzeniu surowych warzyw.
• Czasowe ograniczenie jedzenia warzyw wywołujących wzdęcia – jest to zalecane zwłaszcza w chorobach jelit i przy nietolerancjach pokarmowych.
• Picie większych ilości płynów – płyny pobudzają perystaltykę jelit i zapobiegają zaparciom.
• Rozdrabnianie warzyw – warzywa w takiej postaci są łatwiej trawione. Można je zblendować lub pokroić na drobne kawałki.
• Stosowanie przypraw i ziół łagodzących wzdęcia – zalecany jest m.in. koper włoski, mięta pieprzowa, kminek czy imbir.

Jeśli wzdęcia nie ustępują po zastosowaniu powyższych zaleceń lub towarzyszą im inne objawy, takie jak ból brzucha, biegunka lub utrata masy ciała, należy skonsultować się z lekarzem. Mogą one być objawami innych problemów zdrowotnych, które wymagają diagnostyki i leczenia. Warto również skorzystać z pomocy dietetyka klinicznego, który pomoże wdrożyć odpowiedni jadłospis wspomagający proces leczenia.

Bibliografia:

1. Andrych K.: Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, Varia Medica 2019, tom 3, nr 2.
2. Gulbicka P., Grzymisławski M.: Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie, Piel. Zdr. Publ. 2016, 6, 1, 69-76.
3. Jackowska A., Łukaszyk A.: Wzdęcia – mity i fakty, Przegląd Gastroenterologiczny 2008; 3 (5): 243-246.
4. Komolka P., Górecka D.: Wpływ obróbki termicznej warzyw kapustnych na zawartość błonnika pokarmowego, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2012, 2 (81), 68-76.
5. Pawlak K. i wsp.: Dieta l-fodmap w leczeniu zespołu jelita drażliwego, Bromat. Chem. Toksykol. – L, 2017, 2, str. 179-183.