Ten grzyb to rarytas, chociaż odstrasza zapachem. Sezon wkrótce wystartuje
Cuchnie padliną, a jego nazwa podobnie nie pozostawia złudzeń. Czarcie jajo jednak zaskakuje nie tylko smakiem - to wśród grzybiarzy znany rarytas - ale też wybitnymi właściwościami prozdrowotnymi. Ba! Określany jest jako najbardziej leczniczy grzyb w Europie.
17.04.2024 11:26
Śmierdziak, śmierdziuch, smrodnik, smrodziuch, bedłka pańska, jajczak, gazówka, smrodlica, śmierdząca panna czy węże jajo - pod takimi nazwami znany jest sromotnik smrodliwy, którego niedojrzałe owocniki określane są czarcim jajem. Nazwy te nie wzięły się znikąd - to gatunek, który z pewnością najpierw się czuje, a dopiero później widzi. Niemniej warto się po niego schylić.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Czarcie jajo/sromotnik smrodliwy - co to za grzyb?
Czarcie jajo to potoczna nazwa niedojrzałego owocnika sromotnika smrodliwego (do niedawna zwanego bezwstydnym). Sromotnik smrodliwy uważany jest za grzyba niejadalnego, a to ze względu na swój zapach, jednak nie jest on trujący. W Niemczech zdejmuje się zarodnię (wydzielającą nieprzyjemną woń), pozostała część grzyba stanowi tam rarytas.
Główka sromotnika smrodliwego przypomina wyglądem smardze, osiąga długość kilkunastu centymetrów, przybiera kształt stożka lub naparstka i pokryta jest zieloną, galaretowatą masą, w której znajdują się zarodniki. To właśnie ta masa wydziela nieprzyjemny, przypominający padlinę zapach, wyczuwalny z daleka. Zapach ten ma przyciągać muchy, które pomagają sromotnikowi smrodliwemu w rozmnażaniu.
"Sromotnik smrodliwy (...) poszedł w ślady pachnących kwiatków i zaprzągł do rozmnażania owady. Tyle tylko, że pachnie inaczej, bo jego celem nie są pszczoły i trzmiele, lecz muchy" - wyjaśnia Nadleśnictwo Stare Jabłonki (RDLP w Olsztynie) na stronie lasy.gov.pl. "Zwabione muchy zjadają masę, którą jest pokryta główka, by potem wydalić zarodniki, część z nich przenoszą również na swoim ciele".
Czarcie jajo. Właściwości zdrowotne i zastosowanie w kuchni
Z zarodników powstają kolejne grzyby, jednak zanim sromotnik smrodliwy dojrzeje, wyrasta w formie jaja - czarciego jaja (które w dogodnych warunkach pęka i wyrasta z niego nasz śmierdzący grzyb). Co ciekawe, czarcie jajo nie wydziela nieprzyjemnego zapachu i mimo że na takie nie wygląda, jest jadalne. Ponadto wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych.
"W wielu źródłach autorzy podają, że nalewka z czarcich jaj ma zastosowanie lecznicze zarówno zewnętrznie (gojenie ran, wrzody, odleżyny, reumatyzm, ukąszenia, ból zębów), jak i wewnętrznie (m. in. choroby nerek, astma, gruźlica, hipercholesterolemia, nadciśnienie). Określany jest jako najbardziej leczniczy grzyb w Europie" - możemy przeczytać w materiale Nadleśnictwa Stare Jabłonki.
Jak jeść czarcie jajo? Leśnicy podpowiadają, by białe rdzenie wyjęte z wnętrza czarciego jaja spożywać na surowo. W takiej formie są chrupiące i mają smak określany jako ziemisto-rzodkiewkowy. Natomiast plasterki, po usunięciu osłony i galaretowatej warstwy, najlepiej jeść smażone - okazuje się, że podczas takiej obróbki termicznej nie miękną jak inne grzyby, a nabierają chrupkości. Sezon na czarcie jajo zwykle trwa od maja do listopada. Grzyb ten występuje w większości polskich lasów.