Ten grzyb to rarytas, chociaż odstrasza zapachem. Sezon wkrótce wystartuje

Śmierdziak, śmierdziuch, smrodnik, smrodziuch, bedłka pańska, jajczak, gazówka, smrodlica, śmierdząca panna czy węże jajo - pod takimi nazwami znany jest sromotnik smrodliwy, którego niedojrzałe owocniki określane są czarcim jajem. Nazwy te nie wzięły się znikąd - to gatunek, który z pewnością najpierw się czuje, a dopiero później widzi. Niemniej warto się po niego schylić.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Czarcie jajo to potoczna nazwa niedojrzałego owocnika sromotnika smrodliwego (do niedawna zwanego bezwstydnym). Sromotnik smrodliwy uważany jest za grzyba niejadalnego, a to ze względu na swój zapach, jednak nie jest on trujący. W Niemczech zdejmuje się zarodnię (wydzielającą nieprzyjemną woń), pozostała część grzyba stanowi tam rarytas.

Główka sromotnika smrodliwego przypomina wyglądem smardze, osiąga długość kilkunastu centymetrów, przybiera kształt stożka lub naparstka i pokryta jest zieloną, galaretowatą masą, w której znajdują się zarodniki. To właśnie ta masa wydziela nieprzyjemny, przypominający padlinę zapach, wyczuwalny z daleka. Zapach ten ma przyciągać muchy, które pomagają sromotnikowi smrodliwemu w rozmnażaniu.

"Sromotnik smrodliwy (...) poszedł w ślady pachnących kwiatków i zaprzągł do rozmnażania owady. Tyle tylko, że pachnie inaczej, bo jego celem nie są pszczoły i trzmiele, lecz muchy" - wyjaśnia Nadleśnictwo Stare Jabłonki (RDLP w Olsztynie) na stronie lasy.gov.pl. "Zwabione muchy zjadają masę, którą jest pokryta główka, by potem wydalić zarodniki, część z nich przenoszą również na swoim ciele".

Z zarodników powstają kolejne grzyby, jednak zanim sromotnik smrodliwy dojrzeje, wyrasta w formie jaja - czarciego jaja (które w dogodnych warunkach pęka i wyrasta z niego nasz śmierdzący grzyb). Co ciekawe, czarcie jajo nie wydziela nieprzyjemnego zapachu i mimo że na takie nie wygląda, jest jadalne. Ponadto wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych.

"W wielu źródłach autorzy podają, że nalewka z czarcich jaj ma zastosowanie lecznicze zarówno zewnętrznie (gojenie ran, wrzody, odleżyny, reumatyzm, ukąszenia, ból zębów), jak i wewnętrznie (m. in. choroby nerek, astma, gruźlica, hipercholesterolemia, nadciśnienie). Określany jest jako najbardziej leczniczy grzyb w Europie" - możemy przeczytać w materiale Nadleśnictwa Stare Jabłonki.

Jak jeść czarcie jajo? Leśnicy podpowiadają, by białe rdzenie wyjęte z wnętrza czarciego jaja spożywać na surowo. W takiej formie są chrupiące i mają smak określany jako ziemisto-rzodkiewkowy. Natomiast plasterki, po usunięciu osłony i galaretowatej warstwy, najlepiej jeść smażone - okazuje się, że podczas takiej obróbki termicznej nie miękną jak inne grzyby, a nabierają chrupkości. Sezon na czarcie jajo zwykle trwa od maja do listopada. Grzyb ten występuje w większości polskich lasów.