Odczuwasz senność po posiłku? Sprawdź, czy to objaw poważnej choroby i jak sobie z tym radzić

Każdy z nas od czasu do czasu odczuwa senność po zjedzeniu obfitego posiłku. Dzieje się tak, ponieważ organizm podczas trawienia kieruje większe ilości krwi w okolice układu pokarmowego, aby móc usprawnić wchłanianie składników pokarmowych. Proces ten wymaga też dużych nakładów energii, dlatego po jedzeniu możemy czuć się bardziej zmęczeni, zwłaszcza gdy posiłek bazował na ciężkostrawnych składnikach, np. tłuszczach.

Kolejnym aspektem jest efekt trawienia i metabolizowania węglowodanów. Po zjedzeniu potrawy, bazującej m.in. na produktach z białej mąki, białego ryżu czy cukru w naszej krwi bardzo szybko wzrasta poziom glukozy we krwi. W tym czasie trzustka wydziela insulinę, której zadaniem jest przetransportować glukozę do komórek, co w konsekwencji równie szybko obniża jej poziom. Gwałtowny spadek poziomu cukru we krwi skutkuje wystąpieniem senności, ponieważ nasz organizm okresowo odczuwa brak podstawowego źródła energii.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Odczucie zmęczenia i senności mogą pojawić się po produktach zawierających oczyszczone węglowodany. Są to m.in.:

● słodycze,

● fast-foody,

● białe pieczywo,

● słone przekąski,

● biały makaron i ryż,

● pieczywo cukiernicze,

● słodkie płatki śniadaniowe,

● słodkie napoje gazowane i soki.

Nadmiar wymienionych produktów w diecie w dużym stopniu obciąża trzustkę, co w konsekwencji może doprowadzić do zaburzeń w jej funkcjonowaniu. W dłuższej perspektywie mogą one być przyczyną rozwoju insulinooporności lub cukrzycy typu II.

Poza produktami bogatymi w cukry proste wpływ na senność po posiłku ma żywność, w której obecny jest tryptofan – aminokwas biorący udział w produkcji serotoniny. Hormon ten oddziałuje pośrednio na jakość snu i ułatwianie zasypiania. Tryptofan znajduje się m.in. w takich produktach jak:

● ryby,

● kakao,

● nabiał,

● banany,

● orzechy,

● pestki dyni,

● płatki owsiane,

● produkty sojowe,

● nasiona strączkowe,

● chude mięso drobiowe.

Gdy w twojej diecie występuje sporo źródeł tryptofanu, senność po posiłku jest naturalną reakcją organizmu. Co ciekawe, produkty zawierające tryptofan są polecane osobom, które mają trudności z zasypianiem. W ich przypadku dobrym rozwiązaniem jest spożywanie posiłku z tym składnikiem na ok. 2-3 godziny przed snem.

Sporadyczne epizody senności po posiłku nie powinny budzić twoich obaw. Często jest to naturalna reakcja organizmu. Problem pojawia się w momencie, gdy drzemki po posiłku stały się twoją codzienną rutyną lub zauważasz też inne niepokojące objawy.

Oto w jakich przypadkach senność po posiłku to efekt zaburzeń zdrowotnych:

● choroby tarczycy – senność w ciągu dnia towarzyszy zwłaszcza niedoczynności tarczycy. Poza nią pojawiają się też inne symptomy takie jak np. przybieranie na masie ciała, wypadanie włosów, problemy z koncentracją, ciągłe odczuwanie zimna;

● insulinooporność i cukrzyca typu II – insulinooporność to zaburzenie, które w porę niewykryte prowadzi do wystąpienia cukrzycy typu II. Główną ich przyczyną są złe nawyki związane z odżywianiem i stylem życia, tj. nadmiar węglowodanów i niezdrowej żywności w diecie czy brak ruchu;

● hipoglikemia reaktywna – zaburzenie polegające na znacznym spadku poziomu cukru we krwi, które następuje po ok. 3 do 5 godzin po posiłku. Skutkuje to nadmierną sennością, a także kołataniem serca, rozdrażnieniem, zmęczeniem czy nadmiernym uczuciem głodu.

Jeśli zauważyłeś, że towarzyszą ci któreś z powyższych symptomów, zgłoś się niezwłocznie do lekarza. Specjalista na podstawie opisanych objawów i wywiadu lekarskiego powinien zlecić szczegółowe badania diagnostyczne m.in. morfologię, oznaczenie glukozy i insuliny, krzywą cukrową, poziom hormonów tarczycy czy badanie moczu.

Kluczową kwestią w przypadku zwalczania senności po posiłku jest wprowadzenie pewnych modyfikacji żywieniowych. W pierwszej kolejności należy ograniczyć spożywanie przetworzonego jedzenia i produktów zawierających rafinowane cukry. Na ich miejsce należy wprowadzić żywność bogatą w błonnik. Składnik ten opóźnia trawienie węglowodanów, dlatego nie wywołuje nadmiernego skoku cukru we krwi po posiłku. Błonnik znajduje się w kaszach, strączkach, otrębach, warzywach, wyrobach z mąki z pełnego przemiału. W diecie nie może zabraknąć też dobrej jakości białka i tłuszczów, które podobnie jak błonnik spowalniają uwalnianie glukozy do krwioobiegu.

Pomocna przy regulacji poziomu cukru we krwi jest również regularna aktywność fizyczna. Według zaleceń WHO powinniśmy codziennie poświęcać od 150 do 300 minut tygodniowo na aktywność o umiarkowanej intensywności lub 75-150 minut o wysokiej intensywności.

Poza zmianami w diecie i stylu życia niezbędne są regularne badania profilaktyczne, dzięki którym nasz lekarz prowadzący jest w stanie wykryć wczesne nieprawidłowości i wdrożyć odpowiednie zalecenia terapeutyczne.

Każdy z nas może doświadczyć senności po posiłku. Choć w wielu przypadkach jest to fizjologiczna reakcja organizmu na trawione składniki, to jeśli pojawia się regularnie, może sygnalizować pewne problemy zdrowotne. Zwykle poza sennością występują wtedy dodatkowe symptomy, co oznacza konieczność wizyty u lekarza. Kluczową rolę odgrywa tu odpowiednio skomponowana dieta, która ma zapobiegać gwałtownym skokom cukru we krwi oraz regularna aktywność fizyczna. W razie potrzeby lekarz może zlecić wykonanie niezbędnych badań diagnostycznych, które pomogą ustalić, czy nadmierna senność po posiłku to wynik niezdiagnozowanych do tej pory zaburzeń lub chorób.

Bibliografia:

1. Hall M. i in., Hipoglikemia reaktywna jako choroba XXI wieku w ujęciu interdyscyplinarnym, Wiadomości Lekarskie 2020, tom LXXIII, nr 2.

2. Makowski M. S. i in., Associations Between Dietary Patterns and Sleep-Related Impairment in a Cohort of Community Physicians: A Cross-sectional Study, American Journal of Lifestyle Medicine, Vol. 15 no. 6. 3.

3. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/336656/9789240015128-eng.pdf?sequence=1