Konkurencja dla greckiej sałatki. Ze stołu zniknie jako pierwsza

Bułgarzy jedzą ją na śniadanie, obiad albo kolację, uznając za najbardziej tradycyjną potrawę narodową. Jednak historia sałatki szopskiej jest dość krótka i w dużej mierze wykreowana przez… państwową agencję turystyczną „Bałkantourist”, która w połowie lat 50. XX wieku szukała kulinarnych pomysłów na wypromowanie bałkańskiego kraju. Jej nazwa nawiązywała do wysuniętego najbardziej na zachód regionu Bułgarii, zwanego Szopłuk, zamieszkałego przez grupę etniczną określaną jako Szopi, zaś dobór składników nawiązywał do kolorów bułgarskiej flagi.

Przepis na sałatkę szopską pojawił się w książce kucharskiej „Sbornik recepti” z 1956 r. Danie szybko zyskało popularność w licznych restauracjach działających w kurortach nad Morzem Czarnym. Już w latach 70. potrawa zaczęła uchodzić za kulinarny symbol Bułgarii i do dziś nie straciła tego miana. Gdy w 2014 roku przeprowadzono wśród mieszkańców Europy ankietę na temat najbardziej rozpoznawalnego bułgarskiego dania, sałatka szopska okazała się bezkonkurencyjna.

Dziś jada się ją chętnie także w Macedonii, Serbii czy Chorwacji. Nic dziwnego, gdyż jest bardzo smaczna i prosta do przygotowania. Jak przyrządzić klasyczną sałatkę szopską?

Kluczowy jest dobór odpowiednich składników. W tradycyjnej sałatce szopskiej nie może zabraknąć solankowego sera sirene, wyrabianego z mleka koziego, krowiego, bawolego lub owczego (ten ostatni jest najchętniej jadany przez Bułgarów). Produkt przypomina trochę grecką fetę, choć jest od niej twardszy, mniej słony i ostrzejszy w smaku. Sirene możemy kupić w Polsce, w wyspecjalizowanych sklepach z żywnością bałkańską. Jeśli się to nie uda, warto zastąpić go oryginalną fetą.

Na walory sałatki wpływają też warzywa. W tym dojrzałe pomidory, czyli jedno z najbogatszych źródeł likopenu – naturalnego barwnika, który – jak wykazały badania naukowe – jest jednym z najsilniejszych naturalnych przeciwutleniaczy, skutecznie neutralizującym szkodliwe działanie wolnych rodników, przyspieszających procesy starzenia organizmu i zwiększających ryzyko nowotworów. Związek skutecznie obniża również poziom „złego” cholesterolu LDL i pomaga zapobiegać chorobom układu krążenia.

Ważnym składnikiem sałatki szopskiej są różnokolorowe papryki stanowiące skarbnicę witaminy C, innego silniego antyoksydantu, wzmacniającego system odpornościowy organizmu. Dostarczają także dużo karotenoidów, zwłaszcza beta-karotenu – silnego przeciwutleniacza przekształcającego się w organizmie w witaminę A, która przeciwdziała problemom ze wzrokiem (zapobiega kurzej ślepocie, zaćmie czy zwyrodnieniu plamki żółtej), chroni przed nowotworami i chorobami układu krążenia, a także pomaga utrzymać zdrową skórę.

W składzie sałatki szopskiej jest też ogórek, który w 97 proc. składa się z wody, dlatego szybko pozwoli ugasić pragnienie. Jednocześnie dostarcza mało kalorii, co sprawia, że mogą go włączyć do diety osoby odchudzające się. Jest natomiast bogaty w kukurbitacyny – związki chroniące przed rozwojem raka. Jako warzywo zasadotwórcze, ogórek pozwala też skutecznie odkwasić organizm.

Przygotowanie sałatki szopskiej nie powinno nastręczyć większych problemów. Pomidory (cztery dojrzałe, dorodne sztuki), różnokolorowe papryki (3), ogórka i czerwoną cebulę kroimy w kostkę, po czym przekładamy do salaterki. Doprawiamy solą i świeżo mielonym czarnym pieprzem, odkładamy na kwadrans do lodówki.

Następnie skrapiamy warzywa olejem słonecznikowym, który można zastąpić oliwą z oliwek (2-3 łyżki), dodajemy także sok z cytryny (2-3 łyżki). Mieszamy wszystkie składniki, a na koniec sałatkę obficie posypujemy startym serem sirene.

Sałatkę szopską serwujemy od razu po przyrządzeniu. Bułgarzy często jedzą ją w towarzystwie rakiji, czyli alkoholu otrzymywanego w wyniku destylacji przefermentowanych owoców: śliwek, winogron, brzoskwiń, moreli, jabłek, fig albo pigwy.

Autor: Rafał Natorski