Kiedy usłyszysz nazwę, złapiesz się za głowę. A potem spróbujesz i przepadniesz

Na hasło "ciasto z jabłkami" przychodzi nam do głowy przede wszystkim szarlotka, której nazwa wywodzi się od imienia pruskiej księżniczki Charlotty Hohenzollern, szwagierki cara Aleksandra I. Deser, specjalnie dla władcy Rosji, stworzył Marie-Antoine Carême, legendarny kucharz oraz autor monumentalnego działa "Kucharz paryski", będącego wykładnią ówczesnej kuchni francuskiej.

Co ciekawe, specjał Carême’a miał niewiele wspólnego z dzisiejszą szarlotką. Deser francuskiego mistrza był bowiem obłożonym biszkoptami owocowym torcikiem z bawarskim kremem śmietankowym. W Polsce już w XIX wieku za szarlotkę uznano placek z jabłkowym nadzieniem znajdującym się między dwoma warstwami ciasta, zazwyczaj kruchego.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Nasi przodkowie chętnie przyrządzali desery z jabłek, które jadano na ziemiach polskich prawdopodobnie już na przełomie epoki brązu i żelaza, o czym świadczą ślady odnalezione przez archeologów w wykopaliskach prowadzonych na terenie osady w Biskupinie.

Szlachetne odmiany jabłoni dotarły do Polski w średniowieczu, wraz z zakonnikami, którzy spędzali czas nie tylko na modlitwie, ale również uprawie warzyw i owoców. Z czasem doczekaliśmy się także rodzimych odmian, choćby koszteli, wyhodowanej przez zakonników w Czerwińsku w XVI w. Dorodne jej drzewo rosło m.in. w ogrodzie Jana III Sobieskiego w Wilanowie.

Dziś Polska jest jednym z największych producentów jabłek na świecie. I wciąż lubimy rozkoszować się smakiem ciast z dodatkiem tych pysznych owoców. Takich jak salceson, przypominający wyglądem kontrowersyjną wędlinę.

Bez względu na odmianę, jabłko to nie tylko produkt o uniwersalnym zastosowaniu kulinarnym, ale również imponujących właściwościach odżywczych. Stary wierszyk: "Kto przed snem jabłko spożywa ze smakiem, swego doktora uczyni biedakiem" znajduje potwierdzenie we współczesnych badaniach naukowych – np. eksperci z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego wykazali, że regularne spożywanie tych owoców zmniejsza ryzyko wystąpienia raka jelita grubego.

Konsumpcja jabłek podnosi naturalną odporność, sprzyja odchudzaniu, poprawia trawienie, wzmacnia kości, hamuje rozwój próchnicy, oddala ryzyko zachorowania na cukrzycę i łagodzi objawy zespołu jelita nadwrażliwego. U osób stosujących dietę bogatą w te owoce rzadziej występuje udar mózgu, a prawdopodobnie także choroba Parkinsona czy Alzheimera.

Jakie jabłka będą najlepsze do przygotowania ciasta salceson? Podobnie jak w przypadku szarlotki odmiany słodko-kwaśne, np. antonówka – soczysta i lekko kwaskowa w smaku, wydzielająca zapach przypominający landrynki. Dobrym wyborem jest też papierówka, jabłko o jasnożółtym kolorze i dość kwaśnym smaku, który w miarę dojrzewania staje się coraz słodszy.

Na początku mieszamy składniki suche – mąkę pszenną (2 szklanki), kakao (2 łyżki), proszek do pieczenia (2 łyżeczki), sodę oczyszczoną (łyżeczka) oraz szczyptę cynamonu. 5-6 średnich jabłek (odmiany o kwaskowatym smaku) obieramy, pozbawiamy gniazd nasiennych i kroimy w dość drobną kostkę.

Oddzielamy białka i żółtka z czterech jajek. Białka ubijamy na sztywną pianę, dodając stopniowo cukier (pół szklanki lub trochę więcej). Powoli, nie przerywając ubijania, dodajemy żółtka. Do powstałej masy, wciąż ucierając, dolewamy na przemian masę jajeczną oraz olej rzepakowy lub oliwę z oliwek (pół szklanki). Miksujemy, aż do uzyskania gładkiego ciasta, bez grudek.

Na koniec dodajemy do niego jabłka, ewentualnie także posiekane orzechy włoskie (pół szklanki). Masę przekładamy do wyłożonej papierem do pieczenia formy i umieszczamy w piekarniku nagrzanym do 180 stopni, na 45-50 minut. Po tym czasie ciasto salceson jest gotowe.