Kiedyś była obowiązkowym deserem na śląskich weselach. Dziś mało kto wypowie poprawną nazwę

Szpajza - krem jajeczny o słodkim smaku - wywodzi się z kuchni śląskiej. Niestety coraz rzadziej gości na naszych stołach, mimo że kiedyś była nieodłącznym elementem każdego wesela czy chrzcin. Warto przypomnieć sobie o tym starym, sprawdzonym przepisie i przywrócić szpajzę do łask.

Szpajza to tradycyjny śląski deser, który niestety zanika z naszej pamięci. Jest to specyficzny rodzaj musu lub pianki przyrządzanej z jajek, cukru i żelatyny. Można go przygotować na wiele różnych sposobów, a najczęściej dodaje się do niego sok lub skórkę z cytryny, kakao, sok malinowy lub inne aromaty. Szpajza jest podawana na zimno, często z dodatkiem owoców, wiórków kokosowych lub bitą śmietaną.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Skąd jednak pochodzi szpajza? Powszechnie przyjmuje się, że jest to specjał kuchni śląskiej. Niektórzy sądzą, że szpajza wywodzi się z kogla-mogla, czyli słodkiego deseru z ubitych jaj i cukru, który był znany już w średniowieczu. Inni sugerują, że szpajza jest spokrewniona z włoską panna cottą, czyli deserem z mleka, śmietany i żelatyny, który pojawił się w XVII wieku. Jeszcze inni twierdzą, że szpajza ma korzenie żydowskie, ponieważ podobny deser z jaj i cukru nazywany jest szpajzlem lub szpajzlikiem.

Jest możliwe, że nazwa szpajza pochodzi od niemieckiego słowa Speise, które oznacza potrawę, danie lub posiłek. Innym wyjaśnieniem jest, że szpajza pochodzi od słowa spajza, które w gwarze śląskiej oznacza spiżarnię, czyli miejsce, gdzie przechowywano żywność. Być może szpajza była deserem, który przygotowywano z tego, co akurat było w spiżarni. Bez względu na to, skąd pochodzi, warto przypomnieć sobie o tym smacznym, tradycyjnym daniu.

Deser o nazwie "citron śpajza – szpajza cytrynowa" został wpisany 17 września 2021 roku na Listę Produktów Tradycyjnych województwa opolskiego. Drugim specjałem wpisanym na tę listę (w tym samym województwie) jest "krośnicka szpajza". W Krośnicy najbardziej popularna jest szpajza przygotowywana na bazie galaretek o różnych smakach. Natomiast w województwie śląskim na liście znajduje się szpajza cytrynowa.

Składniki:

• 4 jajka (należy je wcześniej sparzyć),
• 200 g cukru,
• 4 łyżeczki żelatyny,
• sok wyciśnięty z połowy cytryny,
• pół szklanki wody.

Przygotowanie:

1. Z białek ubij sztywną pianę.
2. Żółtka utrzyj z cukrem. Ostrożnie połącz obie masy, uważając, aby piana nie opadła.
3. Żelatynę namocz w zimnej wodzie, a następne podgrzej do rozpuszczenia i letnią wlewaj do masy jajecznej, cały czas mieszając całość mikserem na wolnych obrotach.
4. Krem jajeczny połącz z sokiem z cytryny.
5. Masę przełóż do miseczek. Włóż do lodówki na 2-3 godziny.