W święta Polacy jedzą na potęgę. Większość nie wie, jak faktycznie wpływa na organizm

Mak to roślina jednoroczna, należy do rodziny makowatych. Dobrze czuje się w miejscach z dużą ilością słońca, a kwitnie od maja do sierpnia. Porasta pola, łąki, pastwiska, występuje również w ogrodach. Ma charakterystyczny wygląd — na pojedynczej łodydze znajduje się duży kwiat o czerwonych, purpurowych lub białych płatkach.

Mak najczęściej wykorzystuje się w kuchni, jest bazą do produkcji masy makowej służącej do ciast i deserów. Ma delikatny, lekko orzechowy smak i nadaje chrupkości wypiekom. Poza zastosowaniem w kuchni wyróżniają go liczne właściwości lecznicze. Nie zapominajmy o tym, że jest powszechnie znanym składnikiem substancji odurzających, jak np. morfina.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Zazwyczaj kojarzymy mak, który dodaje się do takich ciast, jak makowiec czy kutia; kupując go, nie zastanawiamy się, jaki to rodzaj maku. W rzeczywistości można wybierać z kilku rodzajów maku, różniących się od siebie pochodzeniem oraz sposobem wykorzystania.

Najpopularniejszy spośród wszystkich jest zdecydowanie mak niebieski, nazywany również "europejskim". To właśnie ten, który z powodzeniem wykorzystuje się do celów kulinarnych, dostępny niemal w każdym sklepie. Jest też mak biały, nie tak popularny, jak niebieski, ale również można znaleźć go w lepiej zaopatrzonych sklepach. Ma delikatniejszy smak i jest składnikiem masy dodawanej do słynnych rogali świętomarcińskich.

Istnieją jeszcze dwa rodzaje; mak orientalny i mak polny. Mak orientalny, lekarski, służy przede wszystkim do produkcji leków (kodeiny, morfiny), ponieważ znajduje się w nim substancja o nazwie opium. Jego nasiona mają również właściwości kojące nerwy, nasenne i lekko uspokajające.

Mak polny to kwiat o charakterystycznym wyglądzie, porastający łąki. Traktowany jest jako roślina ozdobna, ale z jego właściwości czerpią producenci kosmetyków, dodając go przede wszystkim do rozmaitych kremów.

Mak zalicza się do produktów wysokokalorycznych – w 100 gramach znajduje się 525 kcal. Jednocześnie ma niski indeks glikemiczny (IG) wynoszący około 35. Duża ilość kalorii wynika głównie z tego, że mak jest rośliną oleistą, z dużą zawartością tłuszczu — w 100 g znajduje się około 40 g głównie nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Mak to nie tylko tłuszcz i kalorie, ale również źródło wielu witamin i minerałów. Wśród cennych składników mineralnych wymienia się: wapń, fosfor, żelazo, cynk, miedź i magnez. Mak dostarcza witaminy: A, D i E, witamin z grupy B oraz kwas foliowy i błonnik pokarmowy. W maku znajdują się również substancje o działaniu antyoksydacyjnym, jak np. gamma-tokoferol, stanowiący mniej aktywną postać witaminy E.

Regularne spożywanie maku chroni przed anemią i niedokrwistością, ponieważ zawiera sporą dawkę żelaza (100 g maku ma ok. 10 mg żelaza). Mak wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne oraz przeciwutleniające. Ma pozytywny wpływ na serce — obniża poziom "złego" cholesterolu we krwi i zapobiega rozwojowi nadciśnienia tętniczego krwi.

Włączenie maku do diety zaleca się też osobom, którym dokuczają nieprzyjemne skurcze mięśni. Z uwagi na dużą zawartość błonnika, wspiera funkcjonowanie układu trawiennego, poprawia metabolizm i ułatwia wypróżnianie. Mak wspiera również proces detoksykacji organizmu.

Jedzenie maku nie wiąże się z niebezpieczeństwem dla zdrowia. Jest to zdrowy składnik diety, z dużą ilością cennych kwasów tłuszczowych. Jest jednak kaloryczny i ciężkostrawny, a dodatkowo spożywany zazwyczaj w słodkich potrawach, np. w drożdżówkach z makiem i makowcu.

Spożywanie maku w dużych ilościach jest odradzane kobietom w ciąży i dzieciom do 2. roku życia — ze względu na możliwe działanie psychoaktywne nasion maku. W umiarkowanych ilościach nie będzie jednak szkodliwy, dlatego nie zaszkodzi dzieciom.

Warto jeszcze zwrócić uwagę na możliwą niepożądaną reakcję z niektórymi lekarstwami, np. na nadciśnienie.

Ze względu na delikatny i nieco orzechowy smak, mak można dodawać do ciast i deserów — najbardziej znanymi słodkościami z makiem są drożdżówki, rogale świętomarcińskie oraz makowiec. Z dodatkiem maku można przygotować również sałatki, makarony, a także typowo świąteczne danie, jakim jest kutia. Ziarna maku wykorzystuje się do przygotowania owsianek i do wypieków chleba, bułek, precli, krakersów czy muffinek.

W inny sposób przechowujemy mak suchy, a inaczej zmielony. Suchy mak powinniśmy trzymać w woreczku wykonanym z lnu lub płótna, dzięki czemu będzie miał dostęp do powietrza. W takich warunkach można go trzymać 2–3 lata.

Mak w zmielonej postaci zaleca się przechowywać w lodówce najdłużej przez 3–4 dni. Nie ma przeszkód, by go zamrozić, używając szczelnie zamykanego pojemnika — wtedy powinno się go zużyć w ciągu pół roku.