Nie bez powodu turyści oblegają karczmy. Te podkarpackie rarytasy robią prawdziwą furorę

W kuchni podkarpackiej znajdziemy wiele smacznych dań i przekąsek. Do najpopularniejszych należą: proziaki, hreczanki, fuczki, stolniki, a także żur owsiany i zupa grzybowa ze śliwkami. O tym, co kryje się pod tymi wysublimowanymi nazwami, już za chwilę.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

To małe owalne lub prostokątne placuszki pszenne albo pszenno-żytnie, spulchnione sodą, przygotowywane na bazie kwaśnego mleka, czasem zastępowanego kefirem lub maślanką. Tradycyjnie wypiekane na blasze kuchni opalanej drewnem, dziś często pieczone w piekarniku.

Pieczywo to gospodyni robiła, gdy w domu zabrakło chleba. Ciasto wyrabiało się szybko i sprawnie, podawało jeszcze ciepłe ze świeżym masłem. Dziś można spróbować ich w wielu miejscach na Podkarpaciu, zarówno w wersji tradycyjnej, jak i z najróżniejszymi, fantazyjnymi dodatkami, tj. pasztety, smalec, pasty twarogowe i wegańskie oraz inne smarowidła. Są przepyszne również na słodko, na przykład z powidłami śliwkowymi. Nieco większe, mogą nawet być podstawą kanapek.

To bardzo interesujące dla kubków smakowych połączenie kaszy gryczanej i mielonego mięsa — najczęściej wieprzowego lub wieprzowo-wołowego, w formie smażonych na patelni, zgrabnych, okrągłych kotletów. Do dwóch wspomnianych, podstawowych składników dodaje się tylko jajka, czosnek, pieprz i sól. To jedna z tych potraw, które w swojej prostocie przekazują idealne połączenie smaków.

Hreczanki tradycyjnie podaje się z sosem czosnkowo-śmietanowym. Potrawa ta wywodzi się z kuchni kresowej, a jej nazwa pochodzi od jednego z najważniejszych dla kuchni Podkarpacia składników – kaszy gryczanej zwanej hreczką. Na Lubelszczyźnie można spotkać wersję hreczanek, w której mięso zastępuje twaróg.

Prawdopodobnie są najlepiej znanym daniem kuchni podkarpackiej. Podaje się je w wielu lokalnych restauracjach i barach. To pochodzące z tradycji łemkowskiej, smażone placki, przyrządzane z lekko obgotowanej w wodzie kiszonej kapusty i ciasta podobnego do naleśnikowego. Najlepiej smakują po prostu z kwaśną śmietaną. Podaje się je również z bardziej wyszukanymi sosami – szczególnie pasuje do nich grzybowy. Mogą też być oryginalnym dodatkiem do mięs.

To dość nietypowa potrawa z gotowanych i surowych ziemniaków oraz twarogu, zawijanych w liście kapusty i zapiekanych. Smak daniu nadaje podsmażona na maśle cebulka oraz pieprz i sól. To bardzo proste danie wywodzące się z kuchni bojkowsko – łemkowskiej, aromatyczne i przepyszne.

Jest to nieco inna wersja znanej i popularnej, polskiej zupy. Powstaje na bazie zakwasu przygotowywanego z mąki lub płatków owsianych. Żur jest nieco delikatniejszy i mniej kwaśny od zup z zakwasu żytniego, powinien mieć też gęstszą, zawiesistą konsystencję – niemal jak kisiel. Tradycyjnie nie podaje się go z jajkiem ani z kiełbasą, ale wyłącznie z podsmażoną cebulką i ziemniakami. Zupa jest bardzo prosta, ale niezwykle smaczna i aromatyczna, bo doprawia się ją nie tylko solą, pieprzem i czosnkiem, ale również aromatycznymi ziołami. Danie pochodzi z kuchni łemkowskiej, w której nosi nazwę kiesełycia.

Może wydawać się dość zaskakującym połączeniem smaków, ale kto choć raz miał okazję spróbować jej w tradycyjnej, podkarpackiej wersji na pewno zakochał się w jej aromatach. Przyrządza się ją z suszonych grzybów i suszonych śliwek, dodatkowo zagęszcza cebulową zasmażką i doprawia pieprzem. Zupa ta jest oryginalną specjalnością bieszczadzką łączącą lekką słodkość z pikanterią.

Najczęściej podaje się ją z haluszkami – podłużnymi małymi kluseczkami ziemniaczanymi, pochodzącymi z kuchni łemkowskiej. Całość tworzy przepyszne, gęste, bardzo pożywne i rozgrzewające danie.

To tylko kilka przykładów podkarpackich dań, ale wartych spróbowania. Wymieniać można jeszcze długo. Choćby: gołąbki z kaszą gryczaną i grzybami, jajecznicę na słoninie, zupę chrzanową, kapustę z grochem, kapustę turebską, kotlety z gotowanych ziemniaków, szwaby, dania z pstrąga, kusz, bobalki, kaszę ze śliwkami, pierniki i miodowniki czy czarny makowiec. Smaki tego regionu warto odkrywać za każdym razem, gdy się go odwiedzi. To kuchnia dość prosta, oparta na takich składnikach jak kasze, grzyby, kiszona kapusta, ziemniaki, groch, twaróg i mąka. Przygotowanie i przyprawianie potraw jest w tym regionie tak oryginalne i umiejętne, że nawet nieskomplikowane przepisy są wielką przyjemnością dla podniebienia.

Dr inż. Katarzyna Korzeń z PSTK dla Wirtualnej Polski

Polskie Stowarzyszenie Turystyki Kulinarnej zrzesza miłośników kulinariów i podróży z całej Polski. Za swój główny cel stawia promowanie turystyki kulinarnej oraz edukowanie turystów w temacie kulinariów poznawanych w podróży.